De behoefte of misschien wel de noodzaak om ‘ertoe te doen’ is ons als mens ingegeven. Het is zoeken naar zingeving - het perspectief om in de directe omgeving of verder weg bij te dragen. 

In de cirkel van betekenisvol leven schets ik vier onderdelen van die cirkel. Van het weten van jezelf, ten slotte de belangrijkste vraag die we ons kunnen stellen: wie ben ik? 
Van daaruit naar de volgende vraag: maar als ik daar meer gewaar van word, hoe durf ik dat dan te onderkennen? Van weten naar kennen dus. 
Daar blijft het niet bij, nee, daar begint het spel eigenlijk. Hoe komt je in actie? Hoe zorg je ervoor dat je van betekenis kunt worden? Daar is kunde voor nodig. 
En vanuit weten, erkennen en kunde kom je vanzelf bij dat wat ons draagt als mens: compassie. 

Lang leken wij in de Westerse wereld alles stevig in de hand te hebben. Welvaart, vrede en doorgaande economische groei leken vanzelfsprekend. Politici vertelden ons dat wij in een fantastisch land leefden - en wij leken het te geloven. Nu zijn velen bang, voelen zich moedeloos en worden onze kinderen massaal burn-out. Wat is er aan de hand en hoe moeten we daarop reageren?

Als het goed is, was de kerk zich er steeds van bewust dat we van hoop leven, niet van zekerheid. Hoop op een wereld die is zoals bij de schepping bedoeld: zeer goed. Hoop op een leven waarin alles alles ondersteunt om tot bloei te komen. Paus Franciscus heeft 2025 uitgeroepen tot een Heilig Jaar met als thema: Pelgrims van hoop.

Maar hoe kunnen wij hopen in een onzekere wereld en wat is het verschil met optimisme? 
Wat heeft de christelijke traditie daarover te zeggen en welke rol kan de kerk daarbij spelen? 
Kan zij ons helpen ons weer gedragen te weten, in plaats van de denken dat wij de wereld moeten dragen?

Ruud Bartlema, beeldend kunstenaar en leraar Joodse mystiek, vertelt aan de hand van beelden van zijn schilderijen bij Martin Buber’s  ‘De legende van de Baalsjem’ over de betekenis van het Chassidisme als mystieke beweging binnen het Jodendom van de afgelopen drie eeuwen. Juist waar de mystiek een eigen verbinding  en communicatie van de individuele mens met zijn of haar oorsprong ,‘het goddelijke’, ervaart, los van welke instantie of instituut ook, spreekt het Chassidisme heel veel moderne mensen aan. “God is in alles en overal tegenwoordig”, laat Martin Buber de stichter van het Chassidisme, de Baalsjem Tov, zeggen.

Het woord Chassied betekent ‘bevlogene’. Het gaat in deze mystieke stroming om een bevlogen spiritualiteit, waarin de mens het alledaagse leven probeert te verbinden met de dragende grond waaruit alle leven telkens opnieuw ontstaat. Buber beschreef het leven van De Baalsjem in een cyclus van verhalen. Ruud Bartlema maakte daar een aantal schilderingen bij, van waaruit hij over het wezen van deze Joods mysticus spreekt.

Voor Rudolf Steiner stond het bewustzijn van de mens centraal en diende de ziel, die als mysterie in al het levende en bestaande aanwezig is, onthuld te worden. Rudolf Steiner herkende in Jezus een mens die leefde vanuit dat mysterie. Diens dood aan het kruis en vooral zijn verrijzenis opende het perspectief dat wij mensen ook ‘geestelijke’ en ‘bezielde’ wezens zijn. 

Ary Braakman zal in zijn lezing kijken naar de evangeliën als documenten die ons inwijden in het ontdekken van deze mystieke ervaring. Ons innerlijk is niet alleen een onkenbaar mysterie maar ook een werkelijkheid die zich laat vermoeden.

Leven in Gods tegenwoordigheid ontmantelt alle schijn. Daardoor wordt het bestaan pijnlijker, intenser, vreugdevoller, én vruchtbaar voor anderen. Deze mystieke weg is niet alleen weggelegd voor uitzonderlijke mensen of kloosterlingen. Als het Godsverlangen je aangrijpt, zet dit elk deel van het leven in een ander licht. 

Marianne Vonkeman zal een lezing houden over haar in 2023 uitgekomen boek: Ik mis je terwijl je bij mij bent; mystiek dagboek van een dominee. Dertig jaar lang schreef zij over God, de liefde en de dood. De pijn en het geluk in relaties en predikantenwerk gaan samen op met innerlijke ervaringen en bespiegelingen over haar godsrelatie. Welk verhaal is God aan het vertellen door het leven heen? Zij zal ons meenemen naar de binnenkant van haar levensreis: het ontwaken, de donkere nacht en momenten van vereniging met God. Haar boek zal ook te koop zijn.

Wat als we opnieuw zouden kunnen geloven? Welke woorden zouden we dan geven aan de ervaring van betekenis en diepgang? In dit boek biedt Claartje Kruijff tegendraadse en bevrijdende perspectieven op wat geloven anno nu kan zijn. Veel mensen zijn losgeraakt van religie, maar herkennen zich in wat Julian Barnes zo mooi zei: ‘ik geloof niet in God, maar ik mis hem wel’. Of ze zeggen dat ze niet gelovig zijn, maar wel spiritueel. En dat ze wel willen geloven, maar het gewoonweg niet kunnen. Voor Kruijff is dit verlangen het beginpunt voor een nieuw gesprek over God. In haar boek deelt ze herkenbare en intieme verhalen van haarzelf en de mensen die ze ontmoet. Vanuit deze verhalen verkent ze thema’s die in al onze levens voorbij komen — overgave, kwetsbaarheid, gemeenschap, vreugde en verlies — en verbindt ze aan hoe en wat we op die momenten kunnen en mogen geloven. Wars van dogma’s en met een open blik, is dit boek een inspiratiebron voor vrije gelovigen, ongelovigen, twijfelaars en andere zinzoekers.

Het Evangelie van Thomas werd in 1945 (her)ontdekt. Het bevat 114 uitspraken die aan Jezus worden toegeschreven. Het is mooie meditatieve literatuur die het belang van een eigen geloofsleven onderstrepen en verrassende verbindingen met de schepping leggen.

Op deze avond lezen we passages uit dit geschrift. We luisteren ook naar liederen van o.a. Maria de Groot, die geïnspireerd zijn door het Evangelie van Thomas.

Drie trefwoorden karakteriseren de vrijmetselarij, die uitgaat van ieders recht om zelfstandig te zoeken naar waarheid. Verbondenheid en gelijkheid van mensen staat voorop. Zoeken wat ons mensen verenigt en proberen weg te nemen wat verdeelt. Spiritualiteit in het alledaagse. Levensvragen. Inzoomen op ‘Ken uzelf’ of: ‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf’.

Alleen mannen of ook vrouwen, symbolen, verhouding met religie en geloof, geheimen, methode van werken? Al deze aspecten komen aan de orde.